سوگیری تایید چگونه اتفاق میافتد؟
افرادی را دیدهاید که جهان را صرفا بر اساس باورهای خودشان تفسیر میکنند و اجازه نمیدهند که نگاه خود را نسبت به باورهای ديگر باز کنند. این افراد تمایل دارند مواردی را تایید کنند که در راستای باورهای قبلی خودشان است و چندان کاری به واقعیت آن ندارند.
این یک نوع اختلال در شناخت است که می تواند زمینه ساز خطا در تصمیم گیری های ما باشد و به آن سوگیری تایید می گوییم ( سوگیری اصطلاحا خطاهای غیرعمدی در درک از واقعیت است و به علت گرایش ما به موضوعی خاص رخ میدهد) . در این مقاله به فرایند و انواع آن می پردازیم و در انتها راهکارهایی برای کاهش آن بیان می کنیم.
همچنین بخوانید: اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
سوگیری تایید چگونه اتفاق می افتد؟
سوگیری تایید اغلب غیرعمدی است، اما همچنان میتواند منجربه تصمیمگیری در تحقیقات (روانشناسی) و در زمینههای قانونی یا واقعی شود.
چه مشکلاتی با سوگیری تایید ایجاد میشود؟
سوگیری تاییدی (Confirmation bias) یکی از خطاهای ادراکی است که منجر به پشتیبانی و پذیرش اطلاعات پیشین ما میشود؛ به بیان دیگر، اولویت با اطلاعاتی است که عقاید قبلی ما را تایید کند.
مثال: سوگیری تایید در طول انتخابات ریاست جمهوری، مردم تمایل دارند به دنبال اطلاعاتی باشند که نامزد مورد حمایت خود را مثبت نشان دهد، در حالی که هر گونه اطلاعاتی را که آنها را منفی نشان دهد، رد می کنند. این نوع سوگیری تحقیقاتی بیشتر در هنگام پردازش اطلاعات مربوط به موضوعات، ارزشها یا باورهای عمیقاً دارای بار احساسی رخ میدهد
مکانیسم کلی این سوگیری چیست؟
سوگیری تایید نوعی سوگیری شناختی یا خطا در تفکر است. پردازش تمام حقایق در دسترس برای ما زمان و انرژی دارد، بنابراین مغز ما تمایل دارد اطلاعاتی را انتخاب کند که بیشتر با نظرات و دانش قبلی ما مطابقت دارد. این منجر به تصمیم گیری سریعتر می شود.
اثر سوگیری در زندگی ما
همانطور که از تعریف مشخص است سوگیری تاییدی میتواند خیلی وسیع باشد و در قسمتهای مختلف زندگیمان با آن برخورد کنیم.
سوگیری تاییدی را میتوانید در مواردی که در ادامه بیان میشود، ببینید:
کسب اطلاعات
آدمها فقط اطلاعاتی رو جمع آوری و قبول میکنند که بر مبنای باورهای قدیمی خودشون باشد.
حافظه
انسان فقط اطلاعاتی را یادشان می اید که بر مبنای اعتقاداتشان باشد!
چارچوب بندی
اطلاعات جدید را طوری تفسیر میکنند، که مطابق نظر قبلیشان باشد.
رد کردن
اطلاعاتی را که با اعتقاداتشان همخوانی ندارد قبول نمیکنند.
این سوگیری چطور اتفاق میافتد؟
جستجوی جانبدارانه اطلاعات این نوع سوگیری زمانی اتفاق میافتد که فقط به دنبال شواهد مثبت یا شواهدی باشید که از انتظارات یا فرضیههای شما پشتیبانی میکند. شواهدی که می تواند اشتباه بودن آنها را ثابت کند به طور سیستماتیک نادیده گرفته می شود.
جستجوی انتخابی جستجوی جانبدارانه اطلاعات در زندگی واقعی بیشتر از آنچه ما تصور می کنیم اتفاق می افتد. به عنوان مثال، اگر این سوال را تایپ کنید “آیا سگ ها بهتر از گربه ها هستند؟” در یک موتور جستجوی آنلاین، ابتدا مقالاتی که به نفع سگ ها بحث می کنند ظاهر می شوند. اگر سوال را برعکس کنید و تایپ کنید “آیا گربه ها بهتر از سگ ها هستند؟”، نتایجی در حمایت از گربه ها دریافت خواهید کرد.
این برای هر دو متغیر اتفاق میافتد: موتور جستجو فرض میکند که شما فکر میکنید متغیر A بهتر از متغیر B است، و ابتدا نتایجی را به شما نشان میدهد که با نظر شما موافق است. در عوض، سعی کنید این سوال را تایپ کنید “کدام یک بهتر است، A یا B؟” این به احتمال زیاد ترکیبی متعادل از نتایج را به همراه دارد.
تفسیر مغرضانه اطلاعات سوگیری تایید به نوع اطلاعاتی که ما جستجو می کنیم محدود نمی شود. حتی اگر اطلاعات یکسانی به دو نفر ارائه شود، این امکان وجود دارد که آنها آن را متفاوت تفسیر کنند.
بیان یک مثال
فرض کنید دو نفر یک خبر مشابه را در مورد نیاز به کاهش انتشار سوخت های فسیلی به منظور مبارزه با تغییرات آب و هوایی بخوانند. یکی از خوانندگان شک در تغییرات اقلیمی است، در حالی که دیگری معتقد است که تغییرات آب و هوایی یک تهدید واقعی است.
خوانندهای که به تغییرات آب و هوایی شک دارد، ممکن است این مقاله را بهعنوان شاهدی بر اینکه تغییرات آب و هوایی طبیعی است و در مقاطع دیگری از تاریخ اتفاق افتاده است، تفسیر کند. هر گونه استدلال مطرح شده در مقاله در مورد تأثیر منفی سوختهای فسیلی رد خواهد شد.
از سوی دیگر، خوانندهای که نگران تغییرات آب و هوایی است، اطلاعات را بهعنوان شاهدی بر این میبیند که تغییرات آب و هوایی یک تهدید است و باید کاری در مورد آن انجام داد. درخواستها برای کاهش انتشار سوختهای فسیلی مورد استقبال قرار خواهند گرفت.
این دو خواننده نظرات بسیار متفاوتی در مورد یک موضوع دارند که قبل از خواندن مقاله شکل گرفته است. تفاسیر آنها بر اساس باورهای قبلی آنها است. حتی با وجود خواندن همان داستان، تعصب آنها نحوه ارزیابی اطلاعات را شکل میدهد و باورهای موجود آنها را بیشتر تقویت میکند.
سوگیری حفظ وضع موجود چیست؟
همهی ما انسانها زمانی که میخواهیم تغییری را در زندگی خود ایجاد کنیم و تصمیم بگیریم بسیار دل نگران میشویم و عموماً ترجیح میدهیم. در همان وضعی که هستیم باقی بمانیم. این تمایل گرایشی است که در همهی افراد عادی وجود دارد و قطعاً شما هم آن را تجربه کردهاید.
ما انسانها اکثر اوقات به دنبال حفظ و تثبیت استقلال موقعیت گروهی خود بوده و از تصمیماتی که تغییر ایجاد میکنند گریزان هستیم و از آنها پرهیز میکنیم تا با این روش جلوی اشتباهات را بگیریم. طبق گفتهی پمپین در سال 2006، سوگیری حفظ وضع موجود یا دگرگون گریزی افراد را ترغیب میکند چیدمان انتخابها و گزینههایشان را به گونه ای انجام دهند تا منجر به انتخابی شود که شرایط و وضع موجود را تایید کند. بنابراین ذهن ما انسانها سراغ منابع و اطلاعاتی میرود که برای ما آشنا است.
همان طور که میدانید وضعیت موجود موقعیتی تثبیت شدهاست و حفظ آن بسیار راحتتر از ریسک کردن و انجامدادن کاری جدید است و به دلیل خطای ادراکی و اثر فرار از ابهام که در ابتدا به آن اشاره کردیم، گزینههای شناختهشده برای ما انسان ها بسیار جذابتر از گزینه های ناشناخته و مبهم هستند. بنابراین ترجیح ما این است که دسترویدست بگذاریم و هیچکاری نکنیم.
چرا دچار سوگیری تأییدی میشویم؟
یکی از عواملی که میتواند بهعنوان محرک این نوع سوگیری باشد و آن را تشدید کند، اینترنت و دنیای رسانههای اجتماعی است. معمولاً افراد خبرهایی را در شبکههای مختلف دنبال میکنند که از باورها و اطلاعات قبلیشان پشتیبانی میکند یا حتی اخبار را طوری تفسیر میکنند که با عقایدشان همسو باشد.
در نتیجه پدیدهای تحت عنوان حباب فیلتر (Filter bubble) رخ میدهد که یکی از دلایل تشدید سوگیری تأییدی است. حباب فیلتر به شکلی از فیلتر شدن محتوا در شبکههای اجتماعی میگویند که طبق رفتارهای آنلاین افراد و الگوریتمهای فردی اینترنت، محتواها را نمایش میدهد. به این معنا که هر فرد بر اساس نتایج جستوجوی شخصیاش فقط محتواهایی را میبیند یا میشنود که مطابق باورهایش است. در نهایت، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
آن فرد در حباب عقایدش گرفتار میشود و به خاطر سوگیری تأییدی معمولاً نسبت به مسائل و اتفاقهای اطراف خود نگاهی تک بُعدی پیدا میکند. بههمین دلیل هر کس بنا بر پیشفرضهای ذهنی خود برداشتهای متفاوتی نیز از موضوعات مختلف دارد.
راهکارهای پیشنهادی برای غلبه بر این پدیده
حالا چگونه میتوانیم از این خطای شناختی تا حد امکان جلوگیری کنیم؟
به این خطا آگاه باشید
آگاهی از این اتفاق به شما کمک میکند تا در دریافت و انتقال اطلاعات بادقتتر عمل کنید.
از نظرات دیگران بهره بگیرید و اجازه مخالفت به آنها دهید: همیشه در تیم خود شخصی را داشته باشید که نقش مخالف را بازی کند، حتی اگر در واقعیت با شما مخالف است. شنیدن نظرات مخالف به تصمیمگیریهای بهتر به شما کمک میکند و ابعاد مختلف موضوع را نشان میدهد.
تصمیمهای ناگهانی و عجولانه خود را مورد سؤال و بررسی قرار دهید: اگر با اطمینان کامل و سریع تصمیمی را گرفتید و هیچ علاقهای به تغییر آن ندارید، حتماً تصمیم خود را دوباره مورد بررسی قرار دهید؛ زیرا در این شرایط معمولاً بهصورت ناخودآگاه و غریزی فکر یا عمل کردهاید. سعی کنید با تفکر انتقادی (Critical thinking) به جوانب تصمیم خود نگاه کنید.
در تیم خود افرادی با پیشزمینه و عقاید مختلف داشته باشید
اگر در یک جمع یا سازمانی همه با یکدیگر همعقیده باشید، احتمال اینکه در تصمیمهایی مثل شناخت مخاطب و بازار دچار خطا شوید، بسیار زیاد است. وجود عقاید، باورها و سلایق متفاوت در یک تیم میتواند این خطا را کم کند.
سؤالات مثبت و تصدیقکننده نپرسید: هنگام مشورت با دیگران پرسشهایی را مطرح نکنید که موجب ارائه شواهد تأییدکننده از سوی آنها شود. بلکه کاملاً بیطرفانه عمل کرده و سؤالات غیرجهتدار بپرسید
۵ نکته و راهکار برای غلبه بر سوگیری تایید
اجتناب از سوگیری تایید مستلزم تلاش مداوم و آگاهانه است. اعضای تیم ممکن است حتی از چالشها آگاه نباشند. در ادامه لیستی از ۵ راهکار و نکته مختلف برای غلبه بر سوگیری تایید را با شما به اشتراکم میگذاریم.
1. قبل از نظر دادن، تحقیق کنید
این موضوع بهخصوص زمانی اهمیت پیدا میکند که تصمیم شما به عامل زمانی بستگی دارد. در چنین شرایطی، خیلی مهم است که قبل از اعمالنظر، تحقیقات کافی انجام دهید. در طول این فرایند تحقیق احتمال خودتان متوجه خواهید شد که علاقه و گرایش بیشتری نسبت به یک سمت موضوع و یا سؤال پیدا میکنید.
اگرچه شکلگیری این گرایش طبیعی است، ولی تحقیق و بررسی کافی و بهکارگیری منابع مختلف به شما اجازه میدهد تا درک جامعتری از سؤال و یا مشکل ایجاد پیدا شده کنید و این نیز منجر به اجتناب از شکلگیری سوگیری تایید خواهد شد.
2. خودتان را به چالش بکشید
اگرچه ممکن است کمی ناراحتکننده و دشوار به نظر برسد، ولی با به چالش کشیدن خود و افکارتان میتوانید توانایی پردازش فکری خودتان را گسترش دهید. این رویکرد را میتوانید برای هر موضوعی که مشغول بررسی آن هستید به کار بگیرید و ارزیابی نهایی خود را متعادل و منطقیتر کنید. شما میتوانید این چالش را از طریق روشهای مختلفی به کار بگیرید. از جمله:
تحقیق و بررسی در مورد سمت دیگر و مخالف استدلال ما
درخواست نظر از افراد دیگر (بررسی دیدگاههای هر دو طرف بحث)
آزمایش و بررسی برای تصمیمگیری در مورد اینکه کدام طرف بیشترین مطلوبیت را ارائه میکند.
انجام این چالش ممکن است پیچیدگیهای موضوع شما را در ظاهر افزایش دهد. با این حال، به دست آوردن درک عمیقی از موضوع میتواند یک گام رو به جلو در مبارزه با سوگیری تایید در رفتار شما باشد. زمانی که متوجه میشوید موضوع بسیار گسترده است و بهراحتی نمیتوان آن را بر اساس یک روش و رویکرد فکری تفسیر کرد، احتمال شکلگیری سوگیری تایید نیز در شما کاهش پیدا میکند.
3. برای ارزیابی وقت بگذارید
اگرچه اجتناب از تعصب تقریباً غیرممکن است، ولی میتواند آگاهانه تصمیم بگیرید که قضاوتهای سریع و بیاساس خودتان را کاهش داد و یا اینکه متوقف کنید. این کار به شما کمک میکند تا با آگاهی بیشتری به ارزیابی موضوعات بپردازید. هرچه وقت بیشتری برای یک موضوع صرف کنید، ارزیابی شما از موضوع کاملتر و بهتر خواهد شد. به عنوان مثال، اگر فقط عنوان و یا موضوع یک ایمیل را بخوانید، به احتمال زیاد سوگیری تایید در نظر و دیدگاه شما در مورد باقی مطالب ایمیل تأثیر خواهد گذاشت.
اگر احساس کردید تنها با خواندن عنوان موضوع و یا خط اول یک متن شروع به قضاوت و شکل دادن دیدگاه در مورد آن میکنید، حتماً خودتان را وادار به خواندن ادامهی متن کنید. همیشه سعی کنید قبل از ایجاد یک دیدگاه، اطلاعات بیشتری در مورد آن به دست بیاورید. خواندن کل مقاله و یا پیام میتواند زمینه و اطلاعات کافی برای شکلدادن دیدگاه و استدلال را در شما شکل دهد. بنابراین، تمام ایدهها را در نظر بگیرید و دیدگاه خود را گسترش دهید.
4. طرز فکر خود را تغییر داده و اجازه اشتباه کردن به خودتان بدهید
اعتراف کردن به اشتباه و درس گرفتن از آنها میتواند به شما کمک کند تا فرایندهای تصمیمگیری و فکر کردن خود را بهبود بخشیده و عضو تیمی بهتری برای سازمان خودتان باشید. یادگیری نحوه اجتناب و حذف سوگیری تایید میتواند مستلزم درک سوء تفاهمها، سوء برداشتها و اشتباه کردنها باشد. گاهی اوقات باید محدودیتها و اشتباهات جهانبینی و سیستم فکری خودتان را قبول کنید تا بتوانید از سوگیری تایید اجتناب کنید.
5. جهانبینی خود را بازنگری کنید
بررسی مجدد فرایندهای فکری میتواند به شما در غلبه بر سوگیری تایید کمک کند. وقت گذاشتن برای انجام این کار به شما کمک میکند تا سیستم فکری و اعتقادی جامع ایجاد کنید. این کار همچنین به شما امکان میدهد تا آموختههای اخیر خود را در فکر کردن به موضوعات فعلی به کار ببرید.
همانطور که چیزهای جدیدی یاد میگیرید، سیستم فکری شما غنیتر و توانمندتر میشود. در چنین شرایطی، صرف زمان برای بازبینی باورها و خط فکرهای جاری به شما کمک میکند تا تحلیلهای جامعتری را از مشکلات و موضوعات ارائه کنید.
منبع: www.scribbr.com
نگارنده: اعظم نوری روانشناس و مشاور | تیم تولید محتوا مثبت تو
دیدگاهتان را بنویسید