ارتباط اثربخش چیست و چگونه می توان ارتباطی موثر برقرار کرد؟
رابطه مشابه یک پل است که اطلاعات مانند افرادی از روی آن عبور می کنند. عملکرد این پل دو طرفه است و نمی توان تصور کرد که فقط یکی گوینده و دیگری شنونده باشد چون در آن تعامل و پویایی نیست و صرفا جابجایی اطلاعات است. ارتباط اثربخش در تمام ارکان اجتماعی ما حائز اهمیت است به ویژه در ارتباط با شریک عاطفی، خانواده دوستان و همکاران، به همین آشنایی با اصول برقراری ارتباط موثر یکی از مهمترین گامهای تقویت مهارت های ارتباطی است. در این مقاله به مؤلفههای کلیدی در ارتباط اثربخش و نحوه برقراری یک ارتباط موثر میپردازیم.
ارتباط موثر به معنای تعامل است نه تحمیل!
برخی افراد تصور این را دارند که در ارتباط اثربخش فقط قرار است حرف خود را به کرسی بنشانیم یا فقط ما امتیاز کسب کنیم. این افراد با مفهوم رابطه ی برنده – برنده فاصله دارند.
رابطه بالغ-بالغ: در ارتباط دو فرد نرمال و بزرگسال، رابطه ی بین دو بالغ را داریم. این ارتباط یعنی قرار است مرزهای فردی همدیگر را رعایت کرده و بین ما بده بستان باشد. رابطه ای که فقط یا اغلب “یک نفر” گیرنده ی مزایا است یک رابطه سواستفاده گرانه است چون قرار است تعادل بین دو سمت برقرار باشد تا هر دو نفر چیزهایی را در رابطه قرار داده و چیزهایی را برداشت کنند.
یک مثال از ارتباط اثربخش
سعيد اخیرا در آزمون وکالت پذیرفته شده است و برای گذراندن دوره کارآموزی نزد یکی از وکلای دادگستری رفته است. او به خوبی می داند از حضور یک وکیل خبره در کنار خود بهره می برد و حاضر است تا ۵٠ درصد از هر پرونده را به وکیل سرپرست بدهد چون در این رابطه او مهارت و معروفیت میگیرد و وکیل سرپرست بدون درگیر شدن مستقیم درآمد کسب میکند. این می تواند یک رابطه برد-برد باشد.
الهام و حمید یک زوج هستند که هر گاه بین آنها بحثی پیش میآید اغلب حمید است که با کناره گیری اش از رابطه الهام را در رها شدگی و تنهایی قرار میدهد. این تنها ماندن اغلب چنان دشوار است که الهام برای معذرتخواهی پاپیش می گذارد. در این شرایط حمید هر شرطی قرار دهد الهام قبول می کند! اینجا رابطه تبدیل به رابطه ی برنده – بازنده میشود. علت این است که رها شدگی چنان برای الهام سخت است که خود را فراموش کرده و رابطه از حالت دوطرفه و برابر خارج میشود. در حقیقت برای یک زوج رابطه برنده- بازنده نداریم. چنین نابرابری های در رابطه همسران نوعی ارتباط بیمارگونه را می رساند که بیشتر شبیه رابطه ابزاری است. بانویی که در حال باج دهی برای تنها “نماندن” است بعید است عزت نفس کافی برای ایجاد حس ارزشمندی در همسر داشته باشد.
رابطه موثر
ارتباط موثر تقریبا ارزش های هم وزنی را برای دو سمت به ارمغان می آورد. ارتباط اثربخش بر اساس هیجان های هماهنگ شکل میگیرد.
بهتر است از مثالی بگوییم : حامد حسابدار است و قرار است گزارش کسری های مالی را به مدیر ارائه کند. امروز صبح نامه ی اداره اخطاریه شهرداری درباره تخلفات شرکت به دست مدیر رسیده و برعکس او حامد شب گذشته سود خوبی در بازار بورس کرده است.
حامد هیجان ذوق زده دارد و مدیر احساس خطر و اضطراب از جریمه های شهرداری دارد.
اگر حامد همین امروز گزارش ها را ارائه کند علاوه بر این که ممکن است حال خودش ناخوش شود ممکن است نتواند نتیجه خوبی بگیرد چون آهنگ هیجانی آنها در این لحظات باهم سازگار نیست. تصور کنید دیدن لبخند پرانرژی حامد برای مدیر چه فاصله ای ایجاد می کند. رابطه به حدود هيجاني مشابه نیاز دارد.
اگر مجبور شدیم در هيجان های متفاوت ارتباط موثر بگیریم چطور امکان دارد؟
اینجا کلید محوری در همدلی است! یعنی برای لحظه هایی خود را به جای فرد مقابل قرار داده، حس ها و هیجانهای او را در خود تجربه می کنیم و بر این اساس ارتباط میگیریم. حامد برای لحظه هایی خودش را مدیری دید که نامه اخطاریه برای او آمده است و قرار است کسری بودجه را هم مشاهده کند! چقدر می تواند فشارنده باشد! بنابراین با ضربه هایی آهسته درب را زد و وارد شد. با آهنگ ملایم احوالپرسی کرد و سپس مقدمه ای برای گزارش ارائه داد. مختصرا از موفقیت ها و فرصت های پیش رو گفت و به موضوع کسری بودجه اشاره کرد. جزئیات غیرلازم را حذف کرد. به این ترتیب توانست ارتباط اثر بخش را ايجاد کند.
همدلی یک جزء کلیدی در ارتباط اثربخش است
توجه به احساس و افکار فرد مقابل یک اصل کلیدی در ارتباط کلیدی است. رابطه ای می تواند پیام را به خوبی منتقل کند که “توجه کنی او در چه حالتی است”! این امکان پذیر نیست مگر خود را به جای او بگذاریم و حس کنیم جهان از دید او چگونه است :
– اگر ساعت ۱۱ شب هنگام استراحت پیام کاری دریافت کنم، چه حسی میگیرم؟ ( تصمیم گیری درباره زمان ارسال پیام)
– فرض کنم مادر خودم بستری است دوست دارم کارفرما چطور کم کاری ام را به من اطلاع دهد؟(تصمیم گیری درباره شیوه ی اعتراض کردن !) مشاهده می کنید چقدر درک همدلانه به زمان، مدت و شیوه ی انتقال پیام کمک می کند. همچنین پیشنهاد میکنیم درباره ارتباط همدلانه و مهارت همدلی با همسر به صورت مفصلتر در مقاله مرتبط بخوانید!
ارتباط اثربخش، بر اساس گوش دادن فعال استوار است
زمانی می توانیم خوب پیامها را برسانیم که متقابلا ما هم شنونده خوبی باشیم تا بدانیم فرد مقابل در کجای داستان است. فرض کنید می خواهید درباره یک مسافرت با دوستتان صحبت کنید. مهم است بدانید فکر او الان در چه فضایی است! اگر مساله او الان بیماری فرزندش است شاید زمان خوبی برای پیشنهاد مسافرت نباشد. اگر او را خوب بشنویم میتوانیم متوجه موقعیت قرارگیری فکر او، خودمان و خواسته مان شویم. درباره مهارت گوش کردن فعال بیشتر بخوانید! این مهارت نه تنها به شما در رابطه زوجی بلکه در تمامی شکل های ارتباط کمک میکند.
ارتباط موثر شفاف، دقیق و با جزئیات است
کلی گویی و ابهام یکی از موانع شایع در سر راه ارتباط است. مادر مریم در جلسه مشاوره درباره خواسته های دختر نوجوان ش می گفت : “من مشکلی با بیرون موندن ش ندارم اما خب پدرش نمیزاره!” وقتی درمانگر سعی در شفاف سازی داشت که دقیقا چه ساعتی مریم خانه باشد، مادر میگفت “زود بیاد خونه!”. شفافیت یعنی از تعداد و اعداد استفاده کنیم مثلا ” قبل از ساعت 9 شب”.
استفاده از این موارد به رفع ابهام کمک می کند:
– عدد زمان و ساعت دقیق (ساعت 9 شب، یکشنبه ها ساعت اداری و…. )
– تعداد و دفعات ( دو بار در هفته، روزی سه نوبت و… )
-مکان دقیق ( فقط باشگاه ورزشی… )
– علت دقیق ( این که یک ماه است که بیرون شهر نرفتیم/ باعث شده حس کنم که….)
-خواسته دقیق ( میخوام لباس های توی کمد آبی رو شنبه ها ببری به خشکشویی)
چکیده ارتباط اثربخش
ارتباط اثربخش موجب انتقال شفافتر پیامها و خواستهها میشود. ارتباط موثر در هر رابطه انسانی به کار می آید. توجه به هماهنگی احساسات، همدلی، توجه به جزئیات و مشخص کردن دقیق موارد از اصول یک رابطه اثربخش است. در نهایت امیدواریم این مقاله از آکادمی مثبت تو بتواند به شما در ایجاد ارتباطی بهتر و زندگی شادتر کمک نمایید.
منبع: Coursera.org
دیدگاهتان را بنویسید