طلاق عاطفی چیست و چطور باید از آن پیشگیری کرد؟
یکی از مهمترین آسیبهای خانوادگی طلاق است و کارشناسان بر این باوررند که فرآیند طلاق عبارت است از اختلافات جزئی و تکرار و جدی شدن آن و قهرهای طولانی و تکرار آن و خستگی زوجین از قهرها و تکرار آن. اما طلاق فقط به معنای جدا کردن زندگی از یکدیگر نیست. گاهی زوجین با وجود زندگی در کنار هم، به طلاق یا جدایی عاطفی رسیدهاند.
اما طلاق عاطفی چیست و چه مراحلی دارد و چگونه باید از آن پیشگیری کرد؟ در این مقاله قصد داریم به سوالاتی که در مورد جدایی عاطفی وجود دارد پاسخ دهیم. تا انتهای مطلب با ما در مجله روانشناسی مثبت تو همراه باشید.
طلاق عاطفی چیست؟
طلاق عاطفی به سردی رابطه میان زن و شوهر گفته میشود. درواقع در این رابطه ضعف ارتباط عاطفی زن و شوهر منجر میشود به سردی تمامی روابطی كه یك زوج میتوانند با هم داشته باشند ؛مانند رابطه روحی، جسمی، عاطفی و حتی گفتاری. طلاق عاطفی یعنی زندگیهای خاموش و خانوادههای تو خالی که زن و مرد به سردی در کنار یکدیگر زندگی میکنند و هیچگاه تقاضای طلاق قانونی نمیکنند.
این خانوادهها از روابط و کنش متقابل با یکدیگر و حمایت احساسی محروم هستند. این همسران در حالی که با هم زیر یک سقف زندگی میکنند، ارتباط بین آنها کاملا قطعشده یا بدونمیل و رضایت است. طلاق عاطفی نماد مشکل در ارتباط سالم و صحیح بین زن و شوهر است که این مشکل ارتباطی در سطح کوچک خانواده میتواند در بعد وسیعتر نیز شیوع و گسترش یابد و ارتباط انسانی را مختل نماید و شاید بتوان گفت نداشتن درک صحیحی از مهارتهای پایه زناشویی، یکی از عوامل تاثیرگذار در این نوع جدایی است.
سه ضلع اصلی طلاق عاطفی
واژه طلاق عاطفی در انگلیسی میباشد که این نوع طلاق در تمام جوامع با فرهنگهای متنوع رخ میدهد. طلاق عاطفی اتفاقی است که مقدمه جدایی زن و مرد را از یکدیگر فراهم میکند. بر اساس نظریه رابرت استرنبرگ عشق از سه ضلع مختلف تشکیلشدهاست که بر سه معیار بنا گردیده است.
- تعهد
- هوس جنسی
- صمیمیت و علاقه زیاد
که بر اساس این سه اصل روابط زناشویی مورد سنجش قرارگرفته و ضعف این سه محور ریشه در مشکلات زناشویی است. زمانی که در یک رابطه زناشویی تعهد و رابطه جنسی وجود دارد اما نشانی از صمیمیت نیست؛ به این رابطه طلاق عاطقی میگویند. جدایی عاطفی نیز به شرایطی گفته میشود که زن و شوهر دیگر هیچ علاقه و محبتی به هم ندارند و فقط در یک خانه زندگی میکنند و هر کدام بدنبال علایق شخصی میباشند.
یکی از پیامدهای طلاق عاطفی مواجهه زن با فشارها و مشکلات روحی مختلف ای است مانند بی انگیزگی، بی حوصلگی و افسردگی است که اکثریت با آن مواجهبودهاند متمایز و جدا از همسرش تلقی مینماید ولی از لحاظ قانونی همسر او تلقی میشود.
طلاق عاطفی، زمینه ساز جدایی
کلمه طلاق در لغت به معنای گشودن گره و رها کردن است. طلاق عبارتاست از زایلکردن قید ازدواج. این کلمه در اصطلاح “طلاق عاطفی” یا “Emotional divorce” بوده که به نوعی زمینه ساز طلاق خواهد بود. معمولا زمانی طلاق اتفاق میافتد که استحکام رابطه زناشویی از بین میرود و در واقع این وضعیت راضی نیستند. اما بهدلایل مختلف از هم جدا نمیشوند و ترجیح میدهند به خاطر فرزندانشان به زندگی مشترک ادامه دهند. در واقع این وضعیت نوعی طلاق است که با عنوان “طلاق عاطفی” شناخته میشود.
طلاق عاطفی اولین مرحله در فرایند طلاق و بیانگر رابطه زناشویی رو به زوال است که احساس بیگانگی جایگزین آن میشود. گر چه زن و مرد با هم بودن را مانند گروه اجتماعی ادامه میدهد اما جاذبه و اعتماد در بین آنها بیرنگ است.
پیشگیری از طلاق عاطفی
طلاق عاطفی به عنوان یک انتخاب نفرت انگیز بین تسلیم و نفرت از خود تجربه میشود که هر یک از زوجین به دلیل احساس غمگینی و ناامیدی دیگری را میآزارد. همسران به جای اعتماد و حمایت بدنبال اثبات عیب و کوتاهی و طرد دیگری هستند. در طلاق عاطفی دو نفر از لحاظ فیزیکی جدا نیستند بلکه کنتر هم زندگی میکنند و شرایطی حاکم است که در طلاق متعارف وجود ندارد. طلاق عاطفی یک اتفاق آنی نیست و به تدریج و طی مراحل بوجود میاید.
در واقع وجود ویژگیهای اخلاقی نامطلوب در زوجها، ازدواج دیرهنگام،خشونت زوجین،دخالتهای بی مورد دیگران، ضعف مهارتهای ارتباطی میتواند زمینه ساز جدایی عاطفی و در نهایت طلاق شود. در ادامه مطلب به راههای پیشگیری از طلاق عاطفی خواهیم پرداخت.
چگونه دوباره آتش عشق را بیدار کنیم؟
با وجود تمام دردها و احساسات منفی که در طول سالها انباشته شده است، هنوز هم اخگر عشق وجود دارد. نکته کلیدی این است که آن اخگر را دوباره به آتش بکشید و بهترین راه برای انجام این کار ایجاد فرهنگ قدردانی و احترام در رابطه است. دکتر گاتمن به زوجها میآموزد که با عینکهایی به رنگ رز به همسر خود نگاه کنند!
به جای اینکه آنها را در حال انجام یک کار اشتباه دستگیر کنید، آنها را در حال انجام یک کار درست دستگیر کنید و به خاطر آن از آنها قدردانی کنید! حتی چیزهای کوچک. من دوست دارم امروز موهایت را درست کردی. از تو برای خرید بستنی مورد علاقه من سپاسگزارم. از تو قدردانی میکنم که بدون اینکه ازتو بخواهم جاروبرقی کشیدی. شناسایی تحقیر اولین قدم برای بازگرداندن رابطه شما به مسیر اصلی است. اگر شما و شریک زندگیتان به کمک بیشتر نیاز دارید، ممکن است لازم باشد از مشاوره ی زوجی یا زوج درمانی بهره ببرید.
درمان جدایی عاطفی
بنا به شرایط زندگی و روابط افراد راههای اختصاصی جهت درمان وجود دارد.خانواده به لحاظ قدمت، ابتدایی ترین و از لحاظ گستردگی،جهان شمول نهاد اجتماعی است. روابط مناسب در جامعه بر اساس روابط مناسب خانواده شکل میگیرد و هر اندازه روابط درون خانواده مناسبتر باشد خانواده و به تبع آن جامعه از ثبات و استحکام بیشتری برخوردار است. وجود این مشكل در یك رابطه باعث بیمهری و كم شدن انرژی مثبت در خانواده میشود زوجها در بیگانگی دنیای یكدیگر گم شدهاند و فقط برای هم حكم یك همخانه یا یك مصاحب كه به او عادت كردهاند را دارند.
این افراد با فاصلهای كه از لحاظ روحی و جسمی با یكدیگر دارند خط قرمزهایی را برای همدیگر مشخص كردهاند و هركدام در خلوت خود دیگری را متهم میكند. درك نكردن صحیح از رفتار و گفتار یكدیگر، نداشتن شناخت كافی از روحیات طرف مقابل و عاقبت بیعلاقگی و سردی نسبت به شریك زندگی خود همه و همه دست به دست هم میدهد تا یك طلاق عاطفی را در زندگی زوجها بهوجود بیاورد. هیچ آمار دقیقی از میزان وجود طلاق عاطفی در دست نیست ولی میتوان به جرات گفت آمار طلاق عاطفی در كشورما از طلاق قانونی بیشتر است.
در این مطلب شما را با علل و عوامل به وجود آمدن طلاق عاطفی، نشانههای آن و راهكارهایی برای رهایی از آن آشنا میكنیم.
خانهای كه همه را فراری میدهد
در این خانوادهها افراد نسبت به خانه خود حسی كه باید داشته باشند را ندارند. همه افراد خانواده به هر نحوی میخواهند زمان كمتری را در خانه سپری كنند. جو سرد، بیروح و سكوت خالی از شور و نشاط در خانه حاكم است و این جو همه را فراری میدهد. بچهها در این خانه هیچ حس امنیت و آرامشی دریافت نمیكنند و بیشتر تمایل دارند وقت خود را بیرون از خانه و با دوستان خود بگذرانند.
جامعه ناامن آماده پذیرش این افراد است و متاسفانه این بچهها تمایل به استفاده از موادمخدر، ارتباطهای ناسالم و نامشروع و انجام كارهای خلاف و غیرعرف نشان میدهند و هم بهخود و هم بهجامعه آسیبواردمیكنند. برخی نیز دچار افسردگی و در خود فرورفتن میشوند و مسلما چنین بچههایی برای آینده خود و تشكیل یك زندگی جدید هیچ الگوی مناسبی پیشرو نداشته و شاید آنها نیز در آینده دچار مشكل پدرومادرهای خود شوند.
از گله تا توهین در طلاق عاطفی
طلاق عاطفی معمولا از شكایت و گلهگذاری زوجها نسبت به هم شروع میشود. انتظاراتی كه گفته میشود ولی برآورده نمیشود درواقع نیازهای دوطرف از یكدیگر تامین نمیشود. به نیازها و خواستههای دیگری اهمیتدادهنمیشود. طوری كه انگار زن و شوهر یكدیگر را میبینند ولی صدای هم را نمیشنوند. این مرحله آغازین شروع طلاق عاطفی است. در مرحله بعد نزاع زناشویی رخ میدهد. انتظاراتی كه قبلا به آرامی مطرح میشد حالا با صدای بلند و داد و بیداد بیان میشود و آرامش نسبی جای خود را به خشم میدهد؛ خشمی كه خود را به شكلهای گوناگون نشان میدهد. خشم درونی تبدیل میشود به صدای بلند، پرتاب كردن وسایل و برخورد فیزیكی با توهین و تحقیر.
پس از این مرحله اختلافها بیشترشده و دیوارسكوت مابین زن و شوهر قرار میگیرد و این بهمعنای نشنیدهشدن و ندیدهگرفتن است. یعنی هر دو در مقابل یكدیگر ناتوان شدهاند و هركس به دنیای درونی خود فرو میرود و دیگر اهمیتی به طرف مقابل نمیدهد. در این زمان كار به جایی میرسد كه برای یكدیگر تنها و تنها حكم یک همخانه را بازی میكنند و حتی جای خواب خود را از یكدیگر جدا میكنند. اما اگر زوجین مهارت و نحوه برخورد با همسر عصبانی را بدانند، شاید این مشکل تا این میزان بحرانی نشود.
طلاق عاطفی در اول ازدواج یا سالها بعد
در هرسنی و با هرشرایطی میتوان انتظار بهوجودآمدن طلاق عاطفی را داشت. نمیتوان گفت كه علت بهوجودآمدن طلاق عاطفی خانوادهها بهم شباهتدارد. این مشكل میتواند در رابطه یك زوج جوان كه سن ازدواج آنها 2تا 3 سال است رخ دهد یا میتواند در یك خانوادهای كه چند بچه كوچك و بزرگ دارند باشد؛ یا حتی در خانوادهای كه بچههایشان به حدی رسیدهاند كه هركدام به دنبال زندگی خود رفتهاند رخ دهد كه به اصطلاح به این مرحله سندرمآشیانهخالی نیز گفتهمیشود.
اما بیشترین میزان طلاق عاطفی در سالهای اول ازدواج رخ میدهد، وقتی كمكم بچهها به جمع خانواده اضافه میشوند و زوج سرگرمی بیشتری نسبت به قبل دارند. این مسئله كمتر احتمال دارد ولی با بزرگتر شدن بچهها باز هم احتمال طلاق عاطفی پررنگ میشود. در یك زندگی زناشویی زوجها در طول مسیر هدفهایی دارند و وقتی این هدفها به حداقل میرسد میتوان انتظار طلاق عاطفی را داشت.
تاثیر بیماری جسم و روح طلاق عاطفی
فردی كه دچار طلاق عاطفی شدهاست به خود و سلامت فردی خود بیتوجه میشود و حتی به سلامت دیگر افراد خانواده نیز اهمیت كمتری میدهد؛ وظایف خود را به درستی انجام نمیدهد و مسئولیتهای خود را در مقابل دیگر افراد خانواده بهسردی و بیهیچ میل و رغبتی انجام میدهد. اگر این فرد یك خانم باشد، نسبت به نظافت منزل و دیگر امور مربوط كندتر از قبل عمل میكند و اكثرا همیشه كارهای عقبمانده یا نیمهكاره دارد، ولی حوصله و رغبتی برای انجامدادن آنها ندارد.
شش عامل که طلاق عاطفی را پیشگویی میکند
گاتمن، پژوهشگر برجسته در زمینه رابطهزوجی در «هفت اصل برای مؤثرساختن ازدواج»، شش موردی را فهرستکرده که طلاق عاطفی را پیشبینی میکند. این توانایی برای پیش بینی طلاق تا حدی بر اساس تحلیل وی از 130 زوج تازه ازدواج کرده ای است که در آزمایشگاه عشق یا Love lab در دانشگاه واشنگتن مشاهده شدند. آزمایشگاه عشق نوعی شبیه سازی از آپارتمانی است که زوجهای عادی در آن زندگی میکنند و بررسیهای گوناگونی بر آنها انجام میشود.
در طول مطالعه تیم گاتمن از این زوجها خواستند که پانزده دقیقه را در آزمایشگاه بگذرانند و سعی کنند اختلافات مداومی را که در حین فیلمبرداری از آنها داشتند، حل کنند. همانطور که صحبت میکردند، حسگرهای متصل به بدن آنها سطح استرس را بر اساس اندازه گیریهای مختلف سیستم گردش خون اندازه گیری کردند. براساس این یافتههای بدنی و نتایج گفتگو گاتمن به نتایجی درباره ی سرنوشت رابطههای زوجی رسید: او شش مورد را که پیشبینیکننده طلاق است بر میشمرد:
شروع خشن گفتگو
بارزترین شاخصی که نشان میدهد بحث درگیری (و ازدواج) به خوبی پیش نمیرود، نحوه شروع آن است. وقتی بحثی با انتقاد و/یا کنایه (نوعی تحقیر) منتهی میشود، با یک «شروع خشن» آغاز شده است. تحقیقات گاتمن نشان میدهد که اگر بحث شما خشن شروع شود، ناگزیر به یک نکته منفی ختم میشود. بر این اساس 96٪ موارد، میتوانید نتیجه یک مکالمه را بر اساس سه دقیقه اول تعامل پیش بینی کنید.
چهار دشمن (سوارکار) رابطه
این چهار سوار بهترتیب زیر بهقلبرابطه حملهمیکنند: انتقاد، تحقیر، حالت تدافعی گرفتن و دیوارسنگیشدن.
مورد انتقادقراردادن از گیردادن به موارد جزیی و روزمره تا موارد کلی و اساسی متغیر است. گاهی زوجها مکررا به شکل عادت از همدیگر انتقاد میکنند. تحقیر و سرزنش به کوچکشمردن و زیرسوالبردن فرد مقابل مربوط است. حالت تدافعی نیز زمانی است که یک زوج در مقابل انتقاد همسر یا اشتباهی که مرتکب شده سعی در دفاع از عملکرد خودش کند.
غرقه سازی
غرقه سازی به این معنی است که منفیگرایی شریک زندگی شما -چه در ظاهر انتقاد یا تحقیر یا حتی حالت تدافعی- آنقدر شدید و ناگهانی است که شما را شوکه میکند. پس از آن میتوان فروپاشی یک ازدواج را با اشروع سخت و غرقه سازی مکرر ناشی از حضور بیامان چهار سوار در هنگام اختلاف پیشبینی کرد. اگرچه هر یک از این عوامل به تنهایی میتوانند طلاق را پیش بینی کنند، اما معمولاً در یک ازدواج ناخوشایند همزیستی دارند.
زبان بدن
یکی از آشکارترین واکنشهای فیزیکی در زوجها حین غرقه سازی است که قلب با بیش از 100 ضربه در دقیقه سرعت میگیرد، حتی تا 165. تغییرات هورمونی نیز رخ میدهد، از جمله ترشح آدرنالین. فشار خون نیز افزایش مییابد. احساسات فیزیکی ناشی از احساس غرق شدن، انجام یک بحث سازنده و حل مسئله را تقریبا غیرممکن میکند.
تلاشهای جبرانی ناموفق
اغلب این زمان میبرد که چهار دشمن رابطه و غرقه سازی یک رابطه را به سمت طلاق عاطفی ببرد. بخش مهمی از الگوی روابط مشکل دار به این بر میگردد که آیا تلاشهای جبرانی آن زوج با موفقیت یا شکست مواجه میشود. تلاشهای جبرانی، تلاشهایی هستند که زوجین برای کاهش تنش در طول بحث انجام میدهند. مثلا این که بعداز یک دعوای لفظی چقدر یک زوج تمایل به ایجاد فضای مثبت دارد. کاری مثل گقتگوی مسالمت آمیز یا شوخ طبعی در زمان اندکی پس از بگومگوی زوج. وقتی یکی از همسران به این تلاش میپردازد اما فرد مقابل با بی تفاوتی برخورد میکند این میشود شکست اقدام جبرانی. شکست این تلاشها نشانگر دقیقی برای آینده ای ناخوشایند است.
خاطرات بد
وقتی درمانگران با زوجها مصاحبه میکنند، همیشه از آنها در مورد تاریخچه رابطه شان میپرسند. در یک ازدواج شاد، زوجها تمایل دارند به روزهای اولیه زندگی خود با محبت نگاه کنند. آنها به یاد میآورند که در اوایل چقدر احساس مثبتی داشتند، وقتی با هم آشنا شدند چقدر هیجانزده بودند و چقدر یکدیگر را تحسین میکردند. وقتی از دوران سختی که گذراندهاند صحبت میکنند، مبارزاتی را که پشت سر گذاشتهاند تجلیل میکنند و از سختیهایی که با هم پشت سر گذاشتهاند قدرت میگیرند. اگر زوج از روزهای اول آشنایی و ازدواج خاطرات ناخوشایندی داشته باشد یکی از فاکتورهایی است که طلاق عاطفی را پیشگویی میکند.
منبع: www.brides.com
دیدگاهتان را بنویسید